جلسه ششم “دوره آَشنایی با نظام مسائل فلسفه سیاسی”
عنوان رویداد: دوره آَشنایی با نظام مسائل فلسفه سیاسی
زیرعنوان: الگوی ارزیابی عدالت سیاسی در نظام سیاسی اسلام
سخنران: دکتر مهدی نادری
زمان برگزاری: 21 شهریور 1402
مکان برگزاری: اسکای روم معاونت پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی
مقدمه:
عدالت از مفاهيم اساسى نظام سياسى اسلام است؛ معيار تشريع، قانون‌گذارى، ساختار سياسى و نيز پذيرش مسئوليت‌هاى اجتماعى بر طبق عدالت است. بررسى جايگاه عدالت در نظام سياسى از دو منظر فلسفه سياست و آيات و روايات امكان‌پذير است.
محتوای رویداد:
مسئله عدالت یکی از مسائل بنیادین فلسفه سیاسی از یونان تا ایران باستان می‌باشد. این مسئله در ذهن اندیشمندان بوده است. در آرا فارابی و ابن سینا و صدرالمتالهین می‌توان اندیشه عدالت را یافت. در فلسفه سیاسی وقتی مسائل کلان را بررسی می‌کنیم با تعدادی از مفاهیم همچون عدالت، تربیت، آزادی، رفاه، امنیت مواجه می‌شویم که از مفاهیم کلیدی این حوزه می‌باشند. ایشان توضیح دادند که تعاریف مختلفی از عدالت ارائه شده است ولی ایشان در سخنان خود از دو تعریف استفاده کردند که هر ذی حقی به حق خود برسد و هر چیزی در جایگاه خاص و متناسب خودش قرار گیرد. ایشان در ادامه مطالب خود از چهار بعد عدالت نام بردند: اعم از عدالت تکوینی ، عدالت تشریعی ، عدالت اخلاقی و عدالت اجتماعی است که محل بحث ما فعلا عدالت اجتماعی است؛ چون عدالت سیاسی شاخه‌ای از عدالت اجتماعی است. دکتر نادری یکی از مسائلی که مورد بحث و بررسی قرار دارند این بود که اساسا عدالت اجتماعی در سلسله مراتب ارزش‌ها چه جایگاهی دارد که سایر ارزش‌ها پیرامون و تابع عدالت اجتماعی هستند و عدالت است که سایر ارزش‌ها را تعرف میکند. ولی در نظام لیبرال دموکراسی آزادی در راس ارزش‌ها قرار دارد و سایر ارزش‌ها در نسبت با آن تعریف می‌شود.
دکتر نادری در سخنان خود سعی بر توضیح این مطلب داشتند که اساسا چگونه می‌توان عدالت اجتماعی را محقق کرد که اولا مردم باید از تعدی دولت در حقوق سیاسی در امان باشند و از سوی دیگر دولت نیز باید به صورت نسبی امنیت لازم را برای حقوق افراد فراهم کند. همچنین از دیگر لوازم تحقق عدالت فرصت برابر است. نظام سیاسی نیز باید موضع و تفکر خود را نسبت به برابری مشخص کند. دکتر نادری در پایان سخنان خود در پاسخ به سوال یکی از شرکت‌کنندگان در مورد عادلانه‌بودن نظام سیاسی ایران بیان داشتند که بحثی که ایشان ارائه دادند بحث کاملا نظری بوده است و مطالعه موردی نبوده است ولی معتقد هستند که نظام سیاسی جمهوری اسلامی نظامی عادلانه است و در مقایسه با سایر انقلاب ها فرمودند که اساسا در سایر انقلاب‌ها در دهه ابتدایی هیچ اثری از رفراندوم و یا نظرخواهی وجود ندارد ولی بلعکس در جمهوری اسلامی پس از دو ماه انتخابات و رفراندوم برگزار شده است ولی در مورد این که آیا امروزه نیز توانسته‌اند عدالت را محقق کنند یا خیر اشاره کردند که پاسخ و موضع نسبی است.
جمع‌بندی:
در اين نشست با نگاهى به تراث فلسفی و آيات و روايات به تبيين عدالت مى‌پردازيم. در نگاه آيات و روايات، در بعد داخلى عدالت شرط اساسى اداره يك نظام از قانون‌گذارى، اجراى قوانين تا قضاوت به شمار مى‌رود. در پذيرش مسئوليت نيز از رهبرى جامعه اسلامى گرفته تا كارگزاران، عدالت شرط اساسى است. در روابط خارجى نيز تلاش براى ابلاغ پيام جهانى اين دين، فقط در سايه عدالت‌مدارى در جهان ميسر مى‌شود. حل منازعات بين كشورهاى مسلمان و حتى در ارتباط با كشورهاى غير مسلمان و نيز همزيستى مسالمت‌آميز تنها بر پايه عدالت امكان‌پذير است.
دیدگاهتان را بنویسید