جلسه “تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی اسلامی”
عنوان رویداد: تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی اسلامی
سخنران: دکتر محمدعلی فتح‌اللهی
زمان برگزاری: 30 بهمن 1402
مکان برگزاری: اتاق جلسات پژوهشگاه
دمه:
مفهوم تخیل سیاسی یک بُعد عمومی برای همگان دارد در سطح جهان. که به نوعی می‌شود گفت با جریان عبور از پوزیتیویسم گره خورده است. در دویست یا سیصد سال اخیر سلطه پوزیتیوسم نگرانی‌های بسیاری را در حوزه علوم انسانی به وجود آورده است و راه‌های بسیاری نظیر کارهای تفهمی و یا پدیده‌شناسی و … برای این بحث گشوده شده است. پوزیتیویسم یک دغدغه جدی برای علوم انسانی در سطح جهان و ملی است. مهم‌ترین آورده فلسفی اسلامی ما تخیل سیاسی است برای اینکه با تکیه بر آن بتوانیم با مواجه با آن به علوم انسانی خودمان برسیم و علوم انسانی خودمان را متناسب کنیم با علوم انسانی جهان و به نوعی آن را بسازیم.
محتوای رویداد:
دکتر محمدعلی فتح‌الهی ضمن تشکر از اندیشکه فلسفه سیاسی بابت مورد توجه قرار دادن کتاب تخیل سیاسی گفت: مفهوم تخیل سیاسی یک بُعد عمومی برای همگان دارد در سطح جهان. که به نوعی می‌شود گفت با جریان عبور از پوزیتیویسم گره خورده است. در دویست یا سیصد سال اخیر سلطه پوزیتیوسم نگرانی‌های بسیاری را در حوزه علوم انسانی به وجود آورده است و راه‌های بسیاری نظیر کارهای تفهمی و یا پدیده‌شناسی و … برای این بحث گشوده شده است. پوزیتیویسم یک دغدغه جدی برای علوم انسانی در سطح جهان و ملی است.
فتح‌الهی ادامه داد: در عین حال راه‌های جایگزین هم که برای این مسئله در غرب پیدا شده را نمی‌توانیم صد در صد به آن اکتفا کنیم. آن راه ممکن است آسیب‌هایی به همراه داشته باشد که از نظر بنیان افکنی علوم انسانی آثارشان کمتر از آسیب‌های پوزیتیویسم نباشد. ما در واقع چاره‌ای جز اینکه بتوانیم راه خودمان را در این جنگ پیدا کنیم، نداریم. باید راه جدیدی در علوم انسانی خودمان پیدا کنیم و تکیه‌گاه محکم‌تری برای مطالعات علوم انسانی و پژوهش‌شناسی عمومی خودمان داشته باشیم. با این دغدغه‌ها این کتاب شروع و به سرانجام رسیده است. تکیه گاه اصلی کتاب امتداد سیاسی، اجتماعی و فلسفه اسلامی به ویژه حکمت متعالی است که بتواند به آن درست پیدا کند.
فتح‌الهی در ادامه گفت: مهم‌ترین آورده فلسفی اسلامی ما تخیل سیاسی است برای اینکه با تکیه بر آن بتوانیم با مواجه با آن به علوم انسانی خودمان برسیم و علوم انسانی خودمان را متناسب کنیم با علوم انسانی جهان و به نوعی آن را بسازیم. در این کتاب سعی شده است که تعریف بومی از تخیل سیاسی ارائه دهد که با بحث‌های سیاسی مختلفی که در کتاب آمده است این موضوع به خوبی پوشش داده شده است. این هویت سیاسی در انسان و جهان انسانی مبانی دارد که در فصل اول کتاب به آن پرداخته شده و در بخش دوم به ویژگی‌های تدریجی بودن آن و ارتباط آن با مفهوم ایمان، و جنبه‌های اجتماعی، حوزه عمومی و حوزه خصوصی انسان، جنبه‌های غم‌انگیزانه این تخیل و به اصطلاح تراژیک آن و جنبه‌هایی که مربوط می‌شود به تحرکات انسان و تحولات تاریخی اشاره شده است.
جمع‌بندی:
در این نشست به چند حوزه اساسی برای تخیل سیاسی در زیست‌شناسی ایرانی-اسلامی اشاره شده که اولی انقلاب اسلامی است، در واقع جامعه مظهر تخیل سیاسی است. دوم تمدن و مدنیت است، مورد سوم قانون اساسی داشتن و همینطور داشتن زندگی قانونمند یکی دیگر از مصادیق است و مورد بعدی این است که ولایت فقیه هم در تخیلات سیاسی ورود پیدا کرده است. آنچه که ما در کتاب ذکر می‌کنیم این است که علوم انسانی را یکی از مظاهر اصل تخیل و تخیل سیاسی یاد می‌کنیم. که در بطن جامعه وارد شده که این تخیل سیاسی روش مطالعه و پژوهش است. مسئله تخیل سیاسی هم جنبه معرفت‌شناسانه دارد و اساسا شکل‌گیری معرفت در فلسفه اسلامی بدون تخیل ممکن نیست. در پژوهشهای علوم انسانی تا نتوانیم ارتباط وجودی با پژوهش را پیدا کنیم به واقعیت آن اثر نخواهیم رسید.
دیدگاهتان را بنویسید