گزارش تحلیلی “نقش تابعی امارات و سعودی در سیاست مهار جمهوری اسلامی ایران”
بسم الله الرحمن الرحیم
📑 گزارش تحلیلی
💢 نقش تابعی امارات و سعودی در سیاست مهار جمهوری اسلامی ایران؛ از جنگ روانی تا مشروع‌سازی نقض حاکمیت ملی ایران
✍ نویسنده: امیر نظامی مقدم؛ دبیر اندیشکده راهبردی مقاومت دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
📋 مقدمه
بررسی رفتار امارات و سعودی در عرصه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی نشان می‌دهد نخبگان سیاسی حاکم، اقدامات خود را پیوست جنگ روانی و مقابله با مکونات قدرت‌افکنی محور مقاومت تعریف کردهاند. این چرخش در در رفتار دو کشور بعد از موفقیت‌های تاکتیکی رژیم تشدید شد. این دولت‌ها احساس میکنند که قواعد بازی در میان تغییر پیدا کرده و برای وزن‌دهی به موقعیت ژئوپلتیکی خود در نظم مورد علاقه امریکا و رژیم صهیونیستی پسا جنگ غزه اقدامات بیشتری را پیگیری خواهند کرد.
سوریه، لبنان، عراق و خلیج‌فارس در آینده نزدیک آبستن تحولاتی خواهد بود. نقض حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران در نشست مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس بی سابقه بود. جنگ روانی رسانه‌های دو کشور علیه محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران گواه این گزاره است: “رقابت و منازعه سعودی و امارات با جمهوری اسلامی ایران اجبار ژئوپلتیک است”.
📋 تبیین موضوع
به منظور تحلیل تنازع امارات و پادشاهی سعودی با جمهوری اسلامی ایران ضروری است این گزاره را مطمح نظر قرار داد: “رقابت و تنازع امارات و سعودی با ایران اجبار ژئوپلتیک و تابعی از تعریف نقش خود در تعامل با قدرت‌های فرامنطقه‌ای است” جغرافیا افزون بر سیاست بر هویت، سرشت و تاریخ حکومت‌های ملی شکل بخشیده و به توسعه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اون‌ها کمک کرده یا مانع توسعۀ آن‌ها شده و نقش مهمی در مناسبات بین المللی حکومت‌ها ایفا کرده است.
بنابراین ژئوپلیتیک به نوبه خود قصد دارد تأثیر عوامل جغرافیایی بر رفتار دولت‌ها را بررسی کند و به دنبال کشف و اثبات این واقعیت است که چگونه موقعیت مکانی، اقلیم منابع طبیعی جمعیت و… گزینه‌های سیاست خارجی دولت A و جایگاه آن را در سلسله مراتب دولت‌های منطقه A.B.C.D.&,… تعیین میکند.
ویژگی‌های ژئوپلیتیک صرفاً عامل قدرت نیستند، بلکه بسته به ادراکات، گرایش‌ها شرایط زمانی و چگونگی استفاده مجریان تصمیم‌گیر می‌توانند آثار مثبت یا منفی داشته باشند. در واقع، جغرافيا تولیدکننده فرصت‌ها و محدودیت‌ها برای مقامات و دولت‌ها هست و هر کدام تلاش میکند از فرصت‌ها استفاده کرده و بر محدودیت‌ها غلبه کند.
🔸️ الف. ژئوپلیتیک غرب آسیا و منازعه پادشاهی سعودی و امارات با جمهوری اسلامی ایران
در منطقه خلیج فارس براساس اهداف و منافع قدرت‌ها و بازیگران در درون ساختار منطقه ژئوپلیتیکی خود الگویی از روابط ژئوپلیتیکی بین واحدهای سیاسی منطقه شکل میگیرد. ایران و پادشاهی سعودی به لحاظ محوریت ژئوپلیتیک و به کارگیری اصول در نقش‌های منطقه‌ای خود بازیگران کلیدی در منطقه محسوب می‌شوند. از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران روابط ژئوپلیتیکی ایران و سعودی تحت تأثیر عوامل مختلفی دچار فراز و فرود بوده است. در واقع، پس از وقوع انقلاب اسلامی به دنبال تغییرات اساسی در سیاست‌های منطقه‌ای امریکا، جنگ تحمیلی، رویدادهای 11 سپتامبر سال 2001 و تهاجم نظامی این کشور به افغانستان و عراق و تحولاتی مانند صنعت هسته‌ای ایران، بیداری اسلامی در کشورهای عربی، آرمان فلسطین و حوادث اخیر یعنی طوفان الأقصی، روابط ژئوپلیتیکی ایران و سعودی با یکدیگر را تحت تأثیر قرار داده است و چرخه‌ای از تعامل و تقابل ژئوپلیتیکی فرا روی دو کشور قرار گرفته است.
🔹️ الف.۱. ایران و عربستان
تعارضات ایدئولوژیکی، نگاه متفاوت به نقش قدرت‌های فرامنطقه‌ای در منطقه، برداشت‌های متفاوت از آرمان فلسطین و موجودیت رژیم صهیونیستی و غیره، موجب تهدیدانگاری سعودی از جمهوری اسلامی ایران شده است.
بنابراین بانگاهی کوتاه بر تلقی سعودی‌ها از امنیت هستی شناختی خود در تقابل با جمهوری اسلامی ایران، یعنی نگرش سعودی به خود و تصویری که دیگر دولت‌ها باید از پادشاهی داشته باشند، به دنبال هویتی است که متمایز از جمهوری اسلامی ایران باشد و منافع خود را با تأمین منافع ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در یک سو ارزیابی کند.
🔸️ الف.۲. ایران و امارات
روابط ایران و امارات طی سال‌های گذشته تحت تأثیر عواملی در سطوح سه‌گانه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی گاهی در مسیر تعامل و گاهی نیز روند نزولی داشته است. با نگاهی بر اقدامات و ترجیحات سیاست خارجی امارات در منطقه مبرهن است این کشور به دنبال فاصله‌گیری از سیاست‌های واشنگتن، تل‌آویو و ریاض نیست و ابوظبی همچنان بر همراهی با این کشورها در اتخاذ و پیگیری سیاست‌های منطقه‌ای اصرار می‌ورزد.
🔸️ ب. الگوی رفتاری سیاست خارجی سعودی و امارات در امنیتی‌سازی سیاست خارجی ایران
در کل باید در نظر داشت تهدیدانگاری از موقعیت محور مقاومت و احساس خطر از تهدید ایران برای امنیت کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تابعی مداخله سیاسی و نظامی آمریکا در منطقه و ترجیحات رژیم صهیونیستی است. بررسی رفتار این دو کشور در عرصه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی نشان می‌دهد که نخبگان حاکم در امارات و پادشاهی سعودی اقدامات خود را پیوست جنگ روانی و مقابله با مکونات قدرت‌افکنی محور مقاومت تعریف میکنند.
تشکیل شبکه یکپارچه امنیتی-دفاعی به منظور خنثی‌سازی تهدیدات حیاتی علیه رژیم صهیونیستی، حمایت رسانه‌ای و مشروعیت بخشی به اقدامات آمریکا و رژیم صهیونیستی در جنگ غزه، ترور شخصیتی فرماندهان محور مقاومت که بر اساس ارزیابی EekadFacts سعودی مصر و امارات بیشترین تولیدات رسانه‌ای تخریب شهید یحیی السنوار را در دستور کار خود داشتند.
از طرفی با بررسی گزارش‌های متعددی می‌توان دریافت که این دو کشور با همراهی سایر کشورهای عربی بازسای مسیر لجستیکی تأمین منافذ حیاتی رژیم صهیونیستی را از مسیر امارات-سعودی-مصر و اردن و فعال‌سازی غیرمستقیم کریدور عرب-مد به شکلی دیگر از بهمن‌ماه ۱۴۰۲ و فعال‌سازی خط لوله سومد به منظور تأمین زنجیره سوخت این رژیم فعال کردهاند. پس از پیروزی‌های تاکتیکی رژیم صهیونیستی در جنگ غزه و ترور فرماندهان مقاومت این کشورها فرصت را برای وزن‌دهی ژئواستراتژیکی، ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی به نقش خود در منطقه مناسب ارزیابی کردند. این دولت‌ها خواهان حذف مقاومت فلسطین، مقاومت لبنان، مقاومت عراق و تضعیف ایران در نظم پسا جنگ غزه هستند.
جبهه دیگری که نباید از آن غافل ماند جبهه سوریه و عراق است. به عبارتی امارات و سعودی در پس پرده تحولات سیاسی لبنان و بحران‌سازی‌ها در همکاری با دولت‌های غربی و رژیم صهیونیستی نقش دارند. از طرفی رژیم صهیونیستی و ترکیه با فعال‌سازی گروه‌های تروریستی در سوریه قصد دارند بار دیگر فشار بر حکومت بشار اسد را افزایش داده و توان نظامی، امنیتی ایران و محور مقاومت تحلیل برود. نآرامی‌های اجتماعی سیاسی در عراق از سوی گروه‌های هنسو با منافع امریکا و دولت‌های عربی نباید غافل ماند.
📋 نتیجه‌گیری
موازنه تهدید در سیاست خارجی منطقه‌ای و بین المللی عربستان سعودی و امارات منطق خاصی را دنبال میکند که هدف ممانعت از افزایش قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت و به عبارتی، کاستن از تهدیدات این کشور و هم‌پیمانانش، تضعیف ایران و حذف هسته‌های مقاومت است. اقدام اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس حاکی از ارزیابی حساب‌شده برای مشروع جلوه‌دادن ادعای امارات در راستای افزایش فشار بر ایران و کاهش تمرکز این کشور بر جنگ غزه است.
از طرفی تشدید جنگ روانی سعودی به منظور تکمیل پازل امریکا در توسعه و تثبیت پیروزی‌های تاکتیکی رژیم صهیونیستی رخ می‌دهد تا ضمن تأمین منافع بلوک غرب، سهم دو کشور(امارات و سعودی) در وزن‌دهی ژئوپلیتیکی و توزیع کیک قدرت در نظم احتمالی پسا جنگ غزه گسترش یابد. در این میان تحرکات گروه‌های تروریستی مورد حمایت این کشورها در عراق و سوریه و ایفای نقش ترکیه در تکمیل پازل بحران‌سازی در منطقه را نباید دستکم گرفت. اتخاذ سیاست مماشات و در نظر نگرفتن عنصر زمان می‌تواند منافع ملی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را تهدید کند و باید به جد از این رویکرد اجتناب کرد.
دیدگاهتان را بنویسید